[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Kontaktujemy siê pocz¹tkowo znienawiœci¹, potem z mi³oœci¹.Przywracamy pacjenta do ¿ycia.Rozdzia³ IXPSYCHOTERAPIA DEPRESJI1.WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI DEPRESJIDepresja jest jednym z najbardziej powszechnych zaburzeñ psychicznych, ponadtojako objaw towarzyszy tak¿e czêsto innym chorobom.Bardzo ró¿norodne s¹ te¿ jejprzejawy w zale¿noœci od indywidualnego przypadku.Z tych powodów, a tak¿e zewzglêdu na bogaty obszar zjawisk zas³uguj¹cych na badanie, a zwi¹zanych z tymzaburzeniem, depresja sta³a siê obiektem zainteresowania zarówno psychiatrów,jak i psychologów, i to reprezentuj¹cych ró¿ne podejœcia, a w zwi¹zku z tymrozwijaj¹cych specyficzne sposoby spostrzegania tego zaburzenia — jegomechanizmów powstawania, utrzymywania siê i mo¿liwych sposobów leczenia.Podstawowe definicje depresji zwracaj¹ uwagê przede wszystkim na zmiany, jakiepowoduje ona w zakresie nastroju i aktywnoœci.I tak Encyklopedyczny s³ownikpsychiatrii (Korzeniowski, Pu¿yñski 1986) podaje nastêpuj¹c¹ definicjêdepresji: „chorobowe zaburzenie ¿ycia uczuciowego, którego osiowym objawem jestdominuj¹ce uczucie smutku, przygnêbienie, zniechêcenie oraz ujemny tonuczuciowy towarzysz¹cy ogó³owi prze¿yæ" (s.99).Z kolei S³ownik psychologiczny (Szewczuk 1985) akcentuje „zahamowanie, w ró¿nymstopniu, aktywnoœci psychicznej cz³owieka przejawiaj¹ce siê w ogólnymprzygnêbieniu" (s.56).Tak¿e w monografii Kêpiñskiego pt.Melancholia (1985) bogactwo obrazu depresjioddane jest w ramach dwóch pojêæ — kolorytu i metabolizmu informacyjnego.Koloryt depresji charakteryzuj¹ prze¿ywane w niej uczucia: smutek,przygnêbienie, przyt³oczenie ciê¿arem ¿ycia, poczucie krzywdy i winyjednoczeœnie, a tak¿e takie emocje, jak lêk i gniew.Przygaszony kolorytdepresji odpowiedzialny jest za utratê przez depresyjn¹ osobê wizjiprzysz³oœci, a w zwi¹zku z tym za zaburzenie jej uk³adu samokontroli.Z kolei pojêcie metabolizmu informacyjnego zawiera zjawiska aktywnoœci ¿yciowejjednostki.£¹czy tê sferê ze œwiatem zewnêtrznym.Okreœla charakter stosunków zotoczeniem, odbiór bodŸców, przyjêcie postawy „do" lub „od".Generalnie okreœladynamikê ¿yciow¹ jednostki.Zmiany zachodz¹ce w zakresie nastroju i aktywnoœci s¹ tylko ogólniewyznaczonymi kierunkami.Wynika z nich wiele innych, ró¿norodnych zjawisk,które w przypadku ka¿dej jednostki tworz¹ z³o¿ony, indywidualny obraz depresji.W celach diagnostycznych okreœlono podstawowe i najbardziej znacz¹ce objawy —podane poni¿ej pochodz¹ z Podrêcznika Diagnostyki i i Statystyki (DSM-III)Amerykañskiego Towarzystwa Psychiatrycznego:— brak apetytu i znaczny spadek wagi cia³a lub wzmo¿ony apetyt i du¿y przyrostwagi,— bezsennoœæ lub nadmierna potrzeba snu,— psychomotoryczne pobudzenie lub spowolnienie,— utrata zainteresowañ i przyjemnoœci zwi¹zanych ze zwyk³ymi aktywnoœciami orazzmniejszenie popêdu seksualnego,— utrata energii, zmêczenie,— poczucie bezwartoœciowoœci, samoobwinianie oraz nadmierne lub nieadekwatnepoczucie winy,— subiektywnie odczuwane czy te¿ obiektywnie istniej¹ce zmniejszenie zdolnoœcimyœlenia i koncentracji, takie jak spowolnienie procesów myœlowych,niezdecydowanie,— powtarzaj¹ce siê myœli o œmierci, samobójcze plany czy te¿ próby pope³nieniasamobójstwa (cyt.Craighead i in.1984, s.186).Oprócz opisanego powy¿ej zbioru podstawowych objawów s³u¿¹cego diagnoziedepresji, istniej¹ te¿ inne propozycje.Podobnie wiele jest sposobówklasyfikacji depresji.Do najczêœciej spotykanych nale¿¹ rozró¿nieniaopieraj¹ce siê na podstawowych pojêciach, takich jak:— depresja reaktywna (psychogenna) i endogenna, czy u¿ywane czasem zamienniepojêcia depresji neurotycznej i psychotycznej,— depresja wtórna (wystêpuj¹ca jako dodatkowe zaburzenie przy istnieniuwczeœniej innej nieafektywnej choroby np.schizofrenii, nerwicy, zaburzeñosobowoœci) i depresja pierwotna (gdy jako pierwsza mia³a miejsce chorobaafektywna),— depresja jednobiegunowa (wy³¹cznie zespo³y depresyjne) i dwubiegunowa(zespo³y depresyjne i maniakalne).Bogat¹ wiedzê na ten i inne zwi¹zane z depresj¹ tematy czytelnik znajdzie winnych pozycjach dotycz¹cych tego zaburzenia (por.Pu¿yñski 1988, Mendels1970).Tak¿e opisy etiologii depresji s¹ bardzo zró¿nicowane i w du¿ej mierze zale¿¹od orientacji teoretycznej i za³o¿eñ dotycz¹cych depresji.W tym rozdzialemo¿na bêdzie znaleŸæ ró¿ne spojrzenia na mechanizmy powstawania i utrzymywaniasiê objawów depresji, a przede wszystkim na jej psychoterapiê, reprezentuj¹cepodejœcia behawioralno-poznawcze, interpersonalne, psychodynamiczne(psychoanalityczne) i bioenergetyczne.2.POZNAWCZO-BEHAWIORALNE PSYCHOTERAPIE DEPRESJIW latach 70.powsta³o wiele interesuj¹cych i efektywnych w leczeniu zaburzeñdepresyjnych poznawczo-behawioralnych programów terapii.Mo¿na wœród nichwyró¿niæ takie, które bazuj¹ na:poznawczych teoriach depresji (np.Beck i in.1979),teoriach samokontroli (np.0'Hara i Rehm 1983, Rehm 1984),teoriach opartych na pojêciu wzmocnienia (np.Lewinsohn i in.1980,1982),teoriach spo³ecznego dostosowania — podejœcie interpersonalne (np.Klerman,Weissman 1982, Rounsaville, Chevron 1982, Karasu 1990),podejœciach opartych na spo³ecznych umiejêtnoœciach (np.Becker i in.1987).Wszystkie wymienione wy¿ej poznawczo-behawioralne programy terapii zak³adaj¹,¿e osoba depresyjna przyswoi³a sobie wzór nieadaptacyjnego reagowania, którymo¿na zmieniæ w procesie uczenia siê nowych umiejêtnoœci.Symptomy zaburzeñ s¹widziane jako istotne ze wzglêdu na ich konkretne przejawy, a nie jakomanifestacja le¿¹cych u ich pod³o¿a konfliktów.Celem leczenia jest zaœ raczejmodyfikacja specyficznych zachowañ i myœli, ni¿ reorganizacja osobowoœcipacjenta.W przypadku wszystkich poznawczo-behawioralnych programówpsychoterapii sesje z pacjentami maj¹ ustrukturyzowany charakter i mieszcz¹ siêw z góry okreœlonych granicach czasowych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]