[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------[6]1.Wyka¿, ¿e literatura staro¿ytna by³a Ÿród³em toposów dla utworów literaturyrenesansowej.- Zafascynowanie Antykiem w renesansie widoczne jest ju¿ w nazwie, oznacza onabowiem odrodzenie siê tradycji antycznych po okresie Œredniowiecza.- Trzeba jednak pamiêtaæ o tym, ¿e nadal pewne tradycje poprzedniej epoki s¹kontynuowane, choæ renesans siê od nich od¿egnuje.Natomiast w pe³ni œwiadomejest odwo³anie siê do Antyku.Pojawia siê s³ynne has³o: "Ad fontem" - doŸróde³, które oznacza wrêcz zach³yœniêcie siê klasyk¹, a¿ do przesady, jak np.cyceronizm.- Renesans przynosi odrodzenie wielu filozofii antycznych, odradza siê:platonizm, neoplatonizm, powstaje we Florencji s³ynna akademia platoñskaza³o¿ona przez Kosmê Meduceusza, stoicyzm, epikureizm, filozofia Sokratesa.Podwp³ywem filozofii staro¿ytnej kszta³tuje siê eklektyczna filozofiaKochanowskiego (czerpi¹ca z ró¿nych Ÿróde³), korzysta tak¿e z ojców koœcio³a,filozofii koœcio³a.Kochanowski filozofiê greck¹ czerpie z poœredniego Ÿród³ajakim s¹ dzie³a Horacego.- Horacjanizm Kochanowskiego przejawia³ siê w wielu postaciach.Wiele pieœniKochanowskiego to niemal dos³owne t³umaczenia i parafrazy pieœni Horacego.Np.pieœni "Dzbanie mój pisany, dzbanie malowany", "Niezwyk³ym i nie lada pióremopatrzony" w tej pieœni Kochanowski parafrazuje s³owa Horacego "non omnismoriar" - nie wszystek umrê.Pod wp³ywem Horacego Kochanowski tak¿e przejmujepogl¹dy g³oszone przez Epikura i jego uczniów.W jego twierdzeniach odnajdujemyecha filozofii epikurejskiej: pogoda, panowanie nad namiêtnoœci¹, korzystanie zradoœci ¿ycia.W jednej z pieœni poeta wypowiada epikurejsk¹ postawê"Mi³o jest szaleæ kiedy czas po temuDziœ b¹dŸ wesó³, dziœ u¿yj biesiadyO przysz³ym dniu niechaj póŸniej rady".- Równie¿ odnajdziemy w tej eklektycznej filozofii cechy filozofii stoickiej,której twórc¹ by³ Zenon z Kition.G³osi³ nakaz zachowania spokoju w ka¿dejsytuacji oraz równowagi duchowej wtedy gdy fortuna nam sprzyja i gdy nasboleœnie doœwiadcza, poniewa¿ "jest to kapryœna pani z urodzenia i rada swojewyroki odmienia, a cz³owiek mo¿e siê uchroniæ przed jej kaprysami statecznymumys³em".- Kochanowski g³osi przekonanie, ¿e kieruj¹c siê nakazami rozumu cz³owiek,staje siê wolny od kaprysów zmiennej Fortuny.Z Antyku równie¿ za Horacymprzej¹³ pojêcie Fortuny, która rz¹dzi œwiatem, decyduje o ludzkim szczêœciu lubnieszczêœciu.Wprowadza do losu niepewnoœæ, uchroniæ przed ni¹ mo¿e filozofiastoicka.Za Horacym przejmuje zasadê z³otego œrodka tzn.nakaz poprzestania nama³ym, pochwa³a skromnoœci, pochwa³a umiaru, nieporz¹danie wielkich bogactw np.fraszka "Na dom w Czarnolesie".Za Horacym przejmuje pojêcie cnoty w znaczeniuvirtus.Idea czystoœci moralnej, s³u¿by ojczyŸnie, dba³oœci o wspólne dobro.- Z Horacego tzw.strofka horacjañska (zwrotka czterowersowa) oraz melodyjnoœæwiersza.- Z Horacego zaczerpn¹³ Kochanowski apostroficznoœæ, strukturê apelu,inwokacyjnoœæ swojej poezji.Krytycy zwracaj¹ uwagê na fakt, ¿e pod wp³ywemHoracego pojawia siê upodobanie do ¿ycia na wsi.Kochanowski marzy³ o s³awiepoœmiertnej, mia³ pewnoœæ, ¿e j¹ osi¹gnie.- G³osi³ równie¿ horacjañski pogl¹d "bawi¹c uczyæ".- Obu poetów ³¹czy³o powinowactwo duchowe, na które sk³ada³a siê postawamoralisty, synkretyzm filozoficzny, sk³onnoœæ do umiaru, dystans w stosunku doludzi, wysoki stopieñ samowiedzy artysty.Odwo³añ do Antyku w twórczoœciKochanowskiego jest bardzo wiele.- Za jego spraw¹ literatura renesansowa przyswaja sobie wiele gatunków:fraszka, pieœñ, tren, tragedia.Pierwsza jego tragedia wzorowana naEuryklidesie.Zachowuje kompozycjê tragedii antycznej, rezygnuje z dwóch pieœniza przyk³adem Euryklidesa: paradosu (pieœñ chóru na wejœcie) i eksodosu (nazejœcie), nie ma te¿ katastrofy.- Temat tragedii te¿ zaczerpniêty z Antyku: siêgn¹³ do pieœni z "Iliady", któraukazuje przybycie pos³Ã³w do Troi, ich odprawê.Kostium antyczny skrywa problemyuniwersalne: upadek pañstwa z winy obywateli, anarchii.Dramat ten nie jest oPolsce.- U Kochanowskiego roi siê od inkrustacji (zdobnictwo mitologiczne) - "Safos³owieñska".Siebie porównuje do Proteusza (móg³ zmieniaæ postaæ, on mia³zmienne losy).Kiedy w trenach op³akuje œmieræ Urszulki, porównuje siê dop³acz¹cej Nike.Inspirowany mitologi¹ jest mit arkadii w twórczoœciKochanowskiego.Zostaje przywo³any w motywie czarnoleskiej arkadii - idea³sielskiego bytowania, wspólna ojczyzna duchowa z arkadi¹ staro¿ytn¹.Przynosiazyl od trosk i zmartwieñ ¿yciowych, szczêœcie, rodzinê, harmoniê, ³adwewnêtrzny.- Przejawem odwo³añ do Antyku - rozwój w renesansowej Europie literaturyparenetycznej (pouczaj¹cej) maj¹cej antyczny rodowód.Literaturamoralizatorska, dydaktyczna.- W Polsce np."¯ywot cz³owieka poczciwego" Miko³aja Reja, "Dworzanin polski"£ukasza Górnickiego.Znamiennym œwiadectwem ró¿nych odwo³añ do Antyku -dwujêzycznoœæ literatury renesansowej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]