Kant I. Uzasadnienie Metafizyki (2)

do ÂściÂągnięcia ^ ebook ^ download ^ pobieranie ^ pdf

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Mimo to wolno�� ta nie jest poj�ciem do��wiadczalnym i nie mo�e te�nim by�, poniewa� po-7*100///.Pr&jicie do krytyki praktycznego rozumuO ostatecznej granicy praktycznej filozofii101jecie to utrzymuje si� zawsze, chocia� do�wiadczenie po-[114] kazuje nam co�wprost przeciwnego do tych wymaga�, które przedstawiamy sobie jako konieczne,gdy przyj�mujemy wolno��.Z drugiej strony jest rzecz� równie konieczn�, bywszystko, co si� dzieje, by�o okre�lone wed�ug praw przyrody w sposób niedopuszczaj�cy wyj�tków, a ta konieczno�� przyrody nie jest tak�e po�j�ciemdo�wiadczalnym, w�a�nie dlatego, �e zawiera pojecie konieczno�ci, a wi�cpewnego poznania a priori.Jednak�e do�wiadczenie potwierdza to poj�cieprzy�rody i trzeba je nieuchronnie za�o�y�, je�eli ma by� mo�liwedo�wiadczenie, tj.wed�ug powszechnych praw powi�zane ze sob� poznanieprzedmiotów zmys�ów.Przeto wolno�� jest tylko ide� rozumu, której obie�ktywnarealno�� sama w sobie jest w�tpliwa; nato�miast przyroda jest poj�ciemintelektu, które sw� realno�� wykazuje i koniecznie musi wykazywa� naprzyk�adach do�wiadczenia.Chocia� z tego wynika dialektyka rozumu, poniewa� wydaje si�, �e wolno��przypisana woli stoi w sprzecz�no�ci z konieczno�ci� przyrody, a rozum na tejrozstaj�nej drodze uwa�a, �e z teoretycznego punktu wi�dzenia drogakonieczno�ci przyrodniczej jest o wiele bardziej utarta i u�yteczna ni� drogawolno�ci, to jednak z praktycznego punktu widzenia �cie�ka wolno�ci jestjedyn�, na której jest mo�liwe pos�ugiwa�nie si� w swym post�powaniu w�asnymrozumem.To-456 te� dla najsubtelniejszej filozofii tak samo jak dla naj-[iis]pospolitszego rozumu ludzkiego jest rzecz� niemo�liw� m�drkowaniem usun��wolno��.Rozum musi wi�c za�pewne przyj��, �e nie zachodzi �adna prawdziwasprzeczno�� pomi�dzy wolno�ci� a przyrodnicz� ko�nieczno�ci� tych samych czynówcz�owieka, albowiemnie mo�e wyrzec si� ani poj�cia przyrody, ani poj�cia wolno�ci.Wszelako musimy przynajmniej usun�� t� pozorn� sprzeczno�� w przekonywaj�cysposób, chocia�by�my nigdy nie mogli poj��, jak mo�liwa jest wolno��.Albo�wiem, je�eli nawet my�l o wolno�ci pozostaje w sprzecz�no�ci sama z sob�lub z przyrod�, która tak samo jest konieczna, to musieliby�my z niejzrezygnowa� ha rzecz konieczno�ci przyrody.By�oby jednak niemo�liwe unikn�� tej sprzeczno�ci, gdyby podmiot, który ma si�za wolny, pojmowa� sam siebie w tym samym znaczeniu albo w tym samym stosunku,gdy siebie nazywa wolnym, w jakim uwa�a si� ze wzgl�du na ten sam czyn zapodleg�y prawu przyrody.Z tego powodu nieuniknionym za�daniem spekulatywnejfilozofii jest wykaza� przynaj�mniej, �e z�udzenie jej co do tej sprzeczno�cina tym polega, i� nazywaj�c cz�owieka wolnym pojmujemy go w innym znaczeniu i winnym stosunku, ani�eli wtedy, ni�) gdy go jako cz�stk� przyrody uwa�amy zapodleg�ego jej prawom, i �e wolno�� i konieczno�� nie tylko bardzo dobrze mog�razem istnie�, ale tak�e musz� by� poj�te jako koniecznie po��czone w tym samympodmiocie.Inaczej bowiem nie mo�na by uzasadni�, dlaczego mieliby�my rozumobarcza� ide�, która, cho� da si� po��czy� bez sprzeczno�ci z inn�dostatecz�nie sprawdzon�, jednak wik�a nas w spraw�, która rozumowi wteoretycznym jego u�yciu bardzo wiele sprawia k�opotu.Ten obowi�zek utorowaniadrogi prak�tycznej [filozofii] ci��y jednakowo� tylko na spekula�tywnejfilozofii.Nie jest wi�c dla filozofa spraw� jego upodobania, czy chce pozorn�sprzeczno�� usun��, czy pozostawi� j � nietkni�t�.Albowiem w.tym drugim wy-102103O ostatecznej granicy faktycznej filozofiim.Przej�cie do krytyki tnraktycznego rozumupadku teoria dotycz�ca tego zagadnienia jest pewnym bonum tacans, którefatalista s�usznie mo�e obj�� w po�siadanie i wygna� wszelk� moralno�� z jejrzekomej i bezprawnie posiadanej w�asno�ci.Nie mo�na jednak jeszcze powiedzie�, �e tu za�czyna si� granica praktycznejfilozofii.Albowiem owo za�atwienie sporu wcale do niej nie nale�y, lecz ��daona tylko od spekulatywnego rozumu po�o�enia kresu niezgodzie, w jak� sam si�wik�a w teoretycznych kwe�stiach, aby praktyczny rozum znalaz� spokój ibezpie-457 cze�stwo wobec zewn�trznych ataków mog�cych mu zaprzeczy� [praw do]ziemi, na której pragnie osi��.�i7] Roszczenie sobie nawet przez pospolityrozum ludzki prawa do wolno�ci woli opiera si� na �wiado�mo�ci i na uznanymza�o�eniu niezale�no�ci rozumu od samych tylko subiektywnie sk�aniaj�cychprzyczyn, które wszystkie razem stanowi� to, co nale�y tylko do wra�enia, awi�c [podpada] pod ogóln� nazw� zmys�o�wo�ci.Cz�owiek uwa�aj�cy si� w tensposób za inteli�gencj� wstawia si� przez to w inny porz�dek rzeczy i w ca�kieminnego rodzaju stosunek do zasad okre�la�j�cych, je�eli pojmuje siebie jakointeligencj� obda�rzon� wol�, a zatem przyczynowo�ci�, ani�eli gdy spostrzegasiebie jako fenomen w �wiecie zmys�owym (czym te� rzeczywi�cie jest) i poddajesw� przyczyno-wo�� zewn�trznej determinacji wed�ug praw przyrody.Terazprzekonywa si� wnet, �e mo�e zachodzi� zara�zem jedno i drugie, a nawet, �emusi zachodzi�.Albo�wiem nie zawiera najmniejszej sprzeczno�ci to, �e rzecz wzjawisku (nale��cym do �wiata zmys�o�wego) podlega pewnym prawom, od którychona jako rzecz lub istota sama w sobie jest niezale�na; �e za� cz�owiek musisobie samego siebie w ten podwójnysposób przedstawia� i pojmowa�, to polega, co si� tyczy pierwszego sposobu, na�wiadomo�ci samego siebie jako przedmiotu pobudzanego przez zmys�y, co si�tyczy drugiego, na �wiadomo�ci samego siebie jako inteli�gencji, tj.jakoniezale�nego w u�ywaniu rozumu od zmys�owych wra�e� (a wi�c jako nale��cego do�wiata intelektu).St�d pochodzi, �e cz�owiek przypisuje sobie wol�, [ns która nie pozwala zapisa�sobie na swój rachunek ni�czego, co nale�y jedynie do jego ��dz i sk�onno�ci, aprzeciwnie, czyny, których mo�na dokona� jedynie przy wyrzeczeniu si� wszelkich��dz i podniet zmy�s�owych, przedstawia sobie jako dzi�ki niej mo�liwe, a nawetkonieczne.Przyczynowo�� ich le�y w nim jako inteligencji i w prawach skutków iczynów, zgodnie z zasadami �wiata daj�cego si� poj�� czy�stym intelektem, októrym wprawdzie nic wi�cej nie wie jak tylko to, �e w nim wy��cznie rozum, ito czysty, od zmys�owo�ci" niezale�ny rozum, na�daje prawo.Podobnie wie, �eponiewa� jest on tutaj tylko jako inteligencja sob� we w�a�ciwym sensie (jakocz�owiek za� tylko zjawiskiem samego siebie), to owe prawa odnosz� si� do niegobezpo�rednio i ka�tegorycznie, tak �e to, do czego pobudzaj� sk�onno�ci ipop�dy (a wi�c ca�a natura �wiata zmys�ów), nie mo�e przynie�� adnegouszczerbku prawom jego woli jako inteligencji, a nawet, �e za pierwsze nieodpowiada 458 i nie przypisuje ich w�a�ciwemu swemu Ja, tj.swej woli,natomiast przypisuje sobie pob�a�liwo��, któr� by wobec nich okaza�, gdyby impozwoli� wywiera� wp�yw na swoje maksymy ze szkod� rozumowych praw woli.Przez to, �e praktyczny rozum my�l� przenosi siebie w �wiat intelektu, nieprzekracza on wcale swychO ostatecznej granie? praktycznej filozofii105104///.PrttjMs do krytyki praJ�tjKiyuga rozumugranic; dzia�oby si� to jednak wtenczas, gdyby chcia� siebie w nim widzie� iodczuwa� [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl
doc.pisz.pl
pdf.pisz.pl
luska.pev.pl

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL