[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dlaczego "Ch³opom" Reymonta przyznano literack¹ Nagrodê Nobla ?Prawdê mówi¹c, odpowiedŸ na to pytanie mog³aby zape³niæ odrêbn¹ ksi¹¿kê.Niesposób tu wyliczyæ wszystkich walorów dzie³a ani te¿ wy³uszczyæ dok³adniekryteriów, jakie stawia komisja przydzielaj¹c tê s³ynn¹ nagrodê.Jedno jestpewne: dzie³o musi byæ uniwesralne, musi dotyczyæ spraw ogólnoludzkich,podejmowaæ temat ponadnarodowy, omawiaæ wartoœci ponadczasowe.I ten warunekdzie³o Reymonta, zwane epopej¹ ch³opsk¹, spe³nia nie tylko w skalinarodowej-lecz nawet w skali œwiatowej.Podejmuje bowiem problematykêspo³ecznoœci ch³opskiej, prezentuje ca³okszta³t uniwersalnej, "zawieszonej" wczasie wsi, obrazuje mentalnoœæ ch³opa-nie tylko polskiego.Obraz ten jestwielobarwny, jest wielostronny i prawdziwy.Prezentuje nie tylko nêdzêwieœniaków lecz ca³y przekrój zhierarchizowanej spo³ecznoœci-od bogatychgospodarzy po biedotê w rodzju Kuby.Uniwesalne jest tak¿e przywi¹zanie ch³opado ziemi-cenniejszej ni¿ pieni¹dze-ziemi ojców,ziemi, króra sama w sobie jestwartoœci¹, tradycj¹ i mi³oœci¹ cz³owieka, który na niej urodzi³ siê, wychowa³pracuje i umiera.Niezmienny jest zwi¹zek cz³owieka z przyrod¹-odwiecznazale¿noœæ, wrêcz zespolenie tak wspaniale wyeksponowane w "Ch³opach".Lecztemat folwarku wsi i ch³opa to jeszcze nie wszystko.Zauwa¿amy, ¿e Reymonttworzy w powieœci suwerenne pañstewko ludzi: jest tu w³adca i jego m³oda ¿ona,jest ksi¹¿ê zabiegaj¹cy siê o sukcesjê tronu i o przychylnoœæ m³odej królowej,jest tu odwieczna, erotyczna sk³onnoœæ m³odych ku sobie, zazdroœæ wiernej ¿onyi zazdroœæ starego mê¿a-czyli zasób uczuæ, zachowañ i procesów od wiekówprzeœladuj¹cych cz³owieka, przypisanych mu i definiuj¹cych jegocz³owieczeñstwo.By³y one w mitach greckich, w Biblii, w literaturze wszystkichepok.Powracaj¹ w "Ch³opach" Reymonta-tym jaskrawiej widoczne, ¿e zarysowane wuniwersalnym, bez czasu i bez przynale¿noœci-pañstewku.Dopiero w takiejsytuacji widaæ prawdê o psychice cz³owieka-o sile namiêtnoœci i tradycji w jego¿yciu.Mówi¹c o wartoœciach utworu, nale¿y jeszcze zaznaczyæ artyzm kompozycjidzie³a.Œwietna stylizacja jêzyka, z³o¿onoœæ gatunkowa, mitologizacja ibogactwo œwiata przedstawionego-od opisu przyrody po stroje, obrzêdy irekwizyty sk³adaj¹ce siê na obraz wsi-wszystko to sprawia, ¿e przyznanieNagrody Nobla Reymontowi, nie wydaje siê dziwne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]