[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.lêkiem kobiet przed porodem).St¹d niekiedy pracapsychoterapeutyczna zaczyna przyjmowaæ formê tzw.interwencji kryzysowych (por.Sêk 1991, Smali 1979).Rozdzia³ IIBADANIA NAD PSYCHOTERAPI¥1.ZA£O¯ENIA l CELE BADAWCZEBadania nad psychoterapi¹ maj¹ stosunkowo krótk¹ tradycjê.Pomijaj¹c studiaprzypadków, których bogate opisy mo¿na znaleŸæ w literaturze, zw³aszczapsychoanalitycznej, systematyczn¹ analizê empiryczn¹ procesu i wynikówpsychoterapii zaczêto prowadziæ dopiero w po³owie lat 50.(por.Luborsky i in.1978, Strupp 1971).Generalnie rzecz ujmuj¹c, badania nad psychoterapi¹koncentruj¹ siê wokó³ prób odpowiedzi na nastêpuj¹ce pytania: (l) czypsychoterapia jest skuteczn¹ metod¹ modyfikacji uczuæ, procesów poznawczych,postaw i zachowañ, stanowi¹cych Ÿród³o problemów osób poszukuj¹cychprofesjonalnej pomocy?, (2) jakie elementy sk³adaj¹ce siê na procespsychoterapii oddzia³uj¹ leczniczo?, (3)jaka jest efektywnoœæ psychoterapii wporównaniu z interwencj¹ farmakologiczn¹?, (4) która ze szkó³ terapeutycznychskuteczniej potrafi pomagaæ ludziom? (por.E³kin i in.1988, Stiies i in.1986,Strupp 1971).Przytoczone pytania badawcze pokazuj¹, i¿ psychoterapia poddawanajest eksploracji empirycznej osobno w kategoriach procesu oraz wyników, doktórych prowadzi.Realizowane cele badawcze maj¹ g³Ã³wnie charakter praktyczny,mieszcz¹c siê w nurcie badañ stosowanych.Rzadziej badania nad psychoterapi¹podejmowane s¹ z zamiarem zebrania danych s³u¿¹cych budowaniu i/lub weryfikacjiokreœlonej teorii osobowoœci i powstawania zaburzeñ.Dorobek empiryczny natemat psychoterapii, zebrany w ramach badañ podstawowych, nie jest wiêc zbytwielki (Forsyth i Strong 1986, Strupp 1971).Obiektywna analiza empiryczna procesu psychoterapii i jej rezultatów nastrêczawiele trudnoœci.Wynikaj¹ one zw³aszcza ze z³o¿onoœci oddzia³ywañterapeutycznych oraz z braku jednoznacznego rozumienia wyniku, do któregooddzia³ywania te maj¹ prowadziæ.I tak, podstawowym problemem w analizieprocesu psychoterapii jest fakt, i¿ odbywa siê on w interakcjipacjent-terapeuta, której jakoœæ trudno w praktyce w sposób klarownyzidentyfikowaæ i okreœliæ (por.Gurman i Razin 1977, Kline 1979).Wieleczynników sk³adaj¹cych siê na tê interakcjê decyduje bowiem o przebiegupsychoterapii i jej rezultatach.S¹ to: wzajemne ustosunkowania terapeuty ipacjenta, ich oczekiwania i uprzedzeniu, rodzaj stosowanych technik,w³aœciwoœci osobowoœciowe terapeuty (np.poziom empatii, agresji, lêku), jegokwalifikacje zawodowe, w³aœciwoœci pacjenta (osobowoœciowe, temperamentalne,rodzaj wystêpuj¹cych u niego zaburzeñ, stopieñ ich utrwalenia, jego aktywnoœæ wtoku psychoterapii, ogólna sytuacja ¿yciowa, w jakiej siê znajduje i inne)(por.Gurman i Razin 1977, Kline 1979, Strupp 1971).Nie bez znaczenia s¹równie¿ warunki, w jakich sesje psychoterapeutyczne przebiegaj¹ — czas ichtrwania, czêstotliwoœæ spotkañ, rodzaj instytucji, w której odbywa siê leczenieitp.(np.Stiies i in.1986).Wyodrêbnienie, wœród tej rozmaitoœci elementówsk³adaj¹cych siê na psychoterapiê, izolowanych b¹dŸ dzia³aj¹cych w interakcjig³Ã³wnych czynników odpowiedzialnych za przebieg tego procesu, jest zadaniemtrudnym do wykonania (Gendlin 1986).St¹d w wiêkszoœci badañ przyjmuje siêza³o¿enie o homogenicznoœci psychoterapii (je¿eli prowadzona jest ona w ramachkonkretnej szko³y terapeutycznej), terapeutów (wywodz¹cych siê z tej samejszko³y psychoterapii), a tak¿e pacjentów (przez przypisanie im okreœlonejjednostki nozologicznej choroby) (Gendlin 1986, Kline 1979, Kiesler 1971,Stiies i in.1986, Strupp 1971).Jednak¿e w rzeczywistoœci zmienne te maj¹ charakter heterogeniczny.Nawet jeœlileczenie odbywa siê w ramach tej samej szko³y psychoterapeutycznej, to przebiegtego procesu w poszczególnych przypadkach znacznie siê ró¿ni.Odmienna jestjakoœæ kontaktu klinicznego miêdzy ka¿dym z pacjentów a terapeut¹ (np.poziomintymnoœci, zaufania), rodzaj stosowanych technik psychoterapeutycznych, momenti sposób ich wprowadzenia, tempo, w jakim s¹ realizowane (E³kin iin.1988,Kendall i Norton-Ford 1992, Kiesler 1971, Stiies i in.1986).Ró¿nice te wi¹¿¹siê z odmiennoœci¹ osobow¹ terapeutów i pacjentów.Terapeuci ró¿ni¹ siê p³ci¹,wiekiem, w³aœciwoœciami osobowoœciowymi, doœwiadczeniem klinicznym, stopniemwyszkolenia, motywacj¹ do pomagania ludziom, systemem wartoœci itp.(E³kiniin.1988,Kline 1979,Kiesler 1971,Strupp 1971).Podobnie heterogeniczn¹ grupê, mimoidentycznej diagnozy pod wzglêdem rodzaju zaburzeñ, tworz¹ pacjenci, Stanyfobii, depresji czy kompulsji u jednego pacjenta nie s¹ to¿same z typemdolegliwoœci u innego.U ka¿dego z nich wystêpuje swoisty zespó³ problemów,inny jest stopieñ ich nasilenia i czasu trwania.Tak jak terapeuci, pacjencitworz¹ grupê heterogeniczn¹.Ró¿ni¹ siê w³aœciwoœciami osobowoœciowymi,inteligencj¹, temperamentem, wykszta³ceniem, motywacj¹ do ujawniania w³asnego„ja" w toku psychoterapii, oczekiwaniami wobec leczenia, poczuciemsamowystarczalnoœci itd.(Kline 1979, Kiesler 1971).W zwi¹zku z tymi ró¿nicamispecyficzne — dla okreœlonego nurtu myœlenia teoretycznego — charakterystykiprocesu psychoterapii nie mog¹ w pe³ni i wyczerpuj¹co wyjaœniæ leczniczegoznaczenia zastosowanych w ramach danej szko³y technik terapeutycznych czywskazaæ b¹dŸ uzasadniæ rodzaju kwalifikacji, którymi powinien legitymowaæ siêpsychoterapeuta.Trudnoœci te, dotycz¹ce badania procesu psychoterapii, maj¹ zwielokrotnionycharakter w badaniach nad jej wynikami, zw³aszcza typu porównawczego.O ile wmedycynie skutecznoœæ leczenia rozumiana jest jednoznacznie jako skorygowaniepewnych stanów patologicznych w organizmie, o tyle w psychoterapii pojêcieefektywnoœci nie jest precyzyjnie okreœlone.Poszczególne szko³ypsychoterapeutyczne odmiennie formu³uj¹ kryteria poprawy, tj.cele, do którychpsychoterapia ma prowadziæ (por.Stiies i in.1986)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]