[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Osobowoœæ, s.139).Zwolennicy tezy o œmierci klas wskazuj¹, ¿e rozdzieraj¹ce wspó³czesny œwiatkonflikty i wystêpuj¹ce w nim ruchy spo³eczne nie daj¹ siê interpretowaæ wkategoriach klasowych.Dotyczy to nie tylko dramatycznych i krwawych konfliktównarodowoœciowych i ruchów zmierzaj¹cych do uzyskania autonomii i niezale¿noœcinarodowej, ale tak¿e takich ruchów, jak ruch „Solidarnoœci" w Polsce latosiemdziesi¹tych czy „Zielonych" w Niemczech (Pakulski 1993a).Wskazuj¹ ponadto na ma³e znaczenie klasy dla jednoznacznego okreœlaniato¿samoœci jednostki, która to to¿samoœæ jest obecnie bardziej ni¿ kiedykolwiekp³ynna i zale¿na od zmiennego kontekstu sytuacyjnego.Jest tak miêdzy innymidlatego, ¿e wspó³czeœnie istnieje wiêcej ni¿ kiedykolwiek rozmaitych wspólnot,z którymi jednostka odczuwa ³¹cznoœæ w ró¿nych sytuacjach.S¹ to zarównowspólnoty dane w bezpoœrednim doœwiadczeniu, jak i „wspólnoty wyobra¿ane",które powstaj¹ dziêki œrodkom masowego przekazu.Jedne i drugie skupiaj¹ ludzio podobnych zainteresowaniach, troskach czy gustach: wegetarian, obroñcówœrodowis-Rozdzia³ XIII.Zró¿nicowanie spo³eczne spo³eczeñstw ponowoczesnych 307ka, rodziców dzieci niepe³nosprawnych etc.Œrodki masowego przekazu wzmacniaj¹ponadto poczucie wspólnoty ludzi o jednakowych cechach przypisanych, takich jakkolor skóry, p³eæ czy wiek.Panorama spo³eczna ponowoczesnych spo³eczeñstw to zawi³a mozaika subkulturgustu, niesformalizowanych zrzeszeñ, zwi¹zków obywatelskich inicjatyw,buntowniczych grup etnicznych i religijnych, kohort pokoleniowych, enklawalternatywnych stylów ¿ycia, internetowych grup dyskusyjnych, stowarzyszeñzawodowych etc.Wiele z tych zrzeszeñ ma ¿ywot efemeryczny, inne trwaj¹ d³ugo.£¹cz¹ one i mobilizuj¹ do wspólnych dzia³añ ludzi ró¿ni¹cych siê pozycj¹ekonomiczn¹ i usytuowaniem w podzia³ach sceny politycznej.Wszystko to sprawia, ¿e zanika zwi¹zek miêdzy spo³eczno-ekonomiczn¹ pozycj¹jednostki oraz jej stylem ¿ycia i konsumpq'i, jej to¿samoœci¹ i politycznymizachowaniami.Wedle zwolenników pogl¹du o „œmierci klas", œwiadczy to outracie przez klasê pozycji centralnej kategorii zró¿nicowania spo³ecznego.Tak rozumian¹ „œmieræ klas" niektórzy wi¹¿¹ ze wzrostem ogólnego dobrobytu wwysoko rozwiniêtych spo³eczeñstwach.Wyra¿any jest pogl¹d, ¿e po zaspokojeniupotrzeb materialnych znaczenia nabieraj¹ wartoœci pozamaterialne, takie jakwolnoœæ osobista, samorealizacja, a oprócz tego widoczne staj¹ siê kosztydobrobytu oraz koniecznoœæ dbania o œrodowisko i jego ochronê.Pogl¹d tenznajduje wsparcie w wynikach miêdzynarodowych badañ porównawczych.Wykazuj¹one siln¹ korelacjê miêdzy wysokoœci¹ dochodu narodowego w przeliczeniu najednego mieszkañca danego kraju a wyborami wartoœci przez jego mieszkañców(Inglehart 1990, za: Clark, Lipset, Rempel 1993).2.Klasa œredniaPodczas kiedy w debacie o œmierci klas dominuje pojmowanie klasy na sposóbMarksowski, w dyskusjach dotycz¹cych klasy œredniej klasy rozumiane s¹podobnie jak u Warnera, to jest jako poziomy hierarchii spo³ecznej (zob.Koncepcje stratyfikacji (uwarstwienia), s.285).Klasa œrednia, jak sama nazwawskazuje, jest okreœleniem œrodkowego poziomu.Poni¿ej niej umiejscawiana jestklasa robotnicza, ponad ni¹ zaœ klasa wy¿sza.Klasê robotnicz¹ wyodrêbniawykonywanie pracy fizycznej, klasa wy¿sza natomiast jest wyró¿niana napodstawie ma³o precyzyjnych i w znacznej mierze intuicyjnych kryteriów,ró¿ni¹cych siê zreszt¹ w poszczególnych krajach.I tak na przyk³ad w WielkiejBrytanii, mówi¹c o klasie wy¿szej, ma siê na myœli g³Ã³wnie arystokracjê,zw³aszcza rodow¹, natomiast w Stanach Zjednoczonych osoby najbogatsze zeszczególnym uwzglêdnieniem tych, którzy nale¿¹ do takich od pokoleñ.308 Czêœæ czwarta.Podzia³y spo³eczneW rozwa¿aniach o klasie œredniej œcis³e wyznaczenie jej granic nie budziszczególnego zainteresowania.Uwaga skierowana jest na jej sk³ad i charakter,jej historyczn¹ zmiennoœæ oraz miejsce i rolê we wspó³czesnych spo³eczeñstwachponowoczesnych.W okresie klasycznego kapitalizmu dziewiêtnastowiecznego „klasa œrednia"obejmowa³a tych wszystkich, których nie mo¿na by³o zaliczyæ ani do robotników,ani do wielkich kapitalistów.Sk³ada³a siê przede wszystkim z drobnychprzedsiêbiorców i to oni decydowali o jej charakterze.Z biegiem czasu, wraz zliczebnym wzrostem kadr urzêdniczych, a tak¿e przedstawicieli wolnych zawodów,„klasa œrednia" zaczê³a siê rozrastaæ, a drobni przedsiêbiorcy, dalej wchodz¹cw jej sk³ad, przestali okreœlaæ jej oblicze.Obecnie „klasa œrednia" w rozwiniêtych spo³eczeñstwach przemys³owych to wielcezró¿nicowany zbiór kategorii spo³eczno-zawodowych.Jej cz³onków charakteryzujedoœæ wysoki poziom dochodów, lecz nie on jest ich podstawowym wyró¿nikiem
[ Pobierz całość w formacie PDF ]